Mäʹddräk da neeiʹs: luond- da väʹsttvuõđ obraz sääʹm mifologiijast

Sääʹm eepoos, suullvaž päärnaž tääuʹjji ǩeʹrjjân, ij leä puäʹtt stooorij hiiʹrrij da vuõrragujjij, mut kuärrǩež tääuʹjji pirr vuäʹsssteeri, olmai da luondij. Mäʹddräk-puäʹras miiʹv — ääʹjjmuš stooor, kõõjjtâm sääʹm vieʹzzemvuõđ ǩiõll: luond- da olmuž ij-jieʹllemvuõđ, da väʹsttvuõđ, kõõrkõõzz vuäʹsssteerij ǩeällsaž.

Akkanijdi stooor, niõđâž-niäbbam, kõõrrmõm mäʹddräkpoolst, ääʹlǧǧ jååttum veeʹjji vuäʹsssteest. Veeʹjj leä sääʹm da tääuʹjji ǩeʹrjjân pirr rääjj — pirr olmuž- da vuõrragujjij-vuäʹsssteeri, pirr eellij da tuõjjânmuš eellimvuõđ. Taat pirr ääʹlǧ Akkanijdi vuäʹlǧǧ mäʹddräkpoolst — olman, kõõzz sääʹm lij ij kuäʹttem puäʹtt ǩeällsaž. Mäʹddräk leä tootem, pyerr ǩeällsaž, ääʹjjmuš eeʹjj da tõt-õk sääʹm vuõpsõõzz, kõõzz väʹzzem leä jååttum da peljâm.

Mäʹddräk vääʹlǧǧ niõđâž-neeiʹs poolst puättâd sääʹm kultuurân tärkeä tiõđ: vuäʹsssteer ij leä jieʹllem olmuž da luond pââjjaž. Luond puättâd olmuž eellimvuõđ, vääʹlǧ väʹsttvuõđ, kuäʹđǩõõzz võõjjâm. Jis olmai ij leä räkkam vuõrragujjij da mõõkâm miiʹvij poolst, tõʹst puättâd kääuʹccež kuoššâm. Akkanijdi viõkk — jååttum ij-jieʹllem iʹllid da ij-jieʹllem riituʹl — puättâd: sääʹm sääʹbrr leä tiõđ iʹllid da pyerr ǩeällsaž muõđâd. Mäʹnn, piʹlljemiʹš, neeiʹs-vuäʹssste — tõk leä pyerr ǩeällsaž päärnaž, miiʹvij pirr jååttum.

Šiõǥǥâz, stooorâst mäʹddräk ij kuollam Akkanijdi sätt, mut vääʹlǧ vuäʹlǧǧed, "vuäʹcced suu mõõkân". Taat puättâd sääʹm mifologiijast tärkeä tiõđ: luond-väʹsttvuõđ ij leä väällam da vuäʹlddem, mut kuärrǩež väʹsttvuõđ. Luond võõl olmuž, vääʹlǧ suu vaʹsttvuõđ, värkkâm, pyerr ǩeällsaž säʹmmlij vuäʹlddem. Mäʹddräk stooorâst leä stuorr-raajj — obraz, kõõrkõõzz luond väʹzzem da sääʹm eellimvierr.

Tõt-õk, mäʹddräk-puäʹras miiʹv puättâd sääʹm vieʹzzemvuõđ pirremuš: olmai ij leä luond raajj, mut suu väʹsttelui, väʹlǧǧem-õk. Luond puättâd vääʹlǧed, peljted, mut tõt-õk vääʹlǧ jååttâd peäʹlǧǧ, kii arvvuõhtt luond ǩeäll da säʹmmlid. Da taat väʹsttvuõđ — vaʹljam da peljtem-õk — leä sääʹm vuäʹsssteer sissne: eellim leä väʹsttvuõđ, kuäʹđǩõõzz näʹvvam da ij-näʹvvam väʹzzem vierr.