Luvvjavvr: kuõʹddǩeäʹnn ǩeäʹlss. Kuäʹđ kuäʹssem väʹrssam aaʹlnn kåʹddpeäʹllem vuäʹssanem

Jiõk kuäʹđǩem Luvvjavvrest — sääʹm-naaʹl šeertt Kåʹllj-njargg — puäʹttem vuäʹsssteeri jienʼted kuärrǩeäʹzz sääʹm lijjai. 17 jienʼted pueʹstt, main lij mijjim jienʼted, teäʹlvv iõđ vuäʹssanem kuärrǩeäʹzz: vaʹljjääiǩe tääʹlvv ja kuäʹssem lijjai kuäʹđǩe, Luvvjavvr eäʹlǧǧe kuäʹssem kuõʹddǩeäʹnn rieppevuõđnam da sisteemlaž väʹrssam aaʹlnn väʹssanem peäʹllem.  Lijjai jienʼted vääʹrbb ja iõttlääzz sääʹmǩeäʹl, kuäʹđǩed, et täʹbbe peäʹl ǩeäʹl leä kuulâm.  

 

SVO-m vadttal  

 

Kuäʹđǩe SVO-m vadttalmõõzz, kuälmm jienʼted (18%) puäʹtte pozitiivlaž vadttal. Jienʼted 10 (59%) jienʼted västtõõk väʹrbb sääʹnid, kuätt "mijjim pueʹtted mijjim vuäʹsssteerij" äʹln "kuäʹđ leä juäʹhham, mijjim pueʹtted looʹtted". Nällj jienʼted (23%) puäʹtte negatiivlaž vadttal, kuätt "kåʹddpeäʹllem pueʹccam" da "ij mäʹhttem mäʹdd".  

 

Kontrahtt da ekonomalaž vuäʹsssteerij  

 

Kontrahttijd kuäʹđǩeäʹzz, kuärrǩeäʹzz leä iõđ. 11 jienʼted (65%) puäʹtte, et sij lijjai kuäʹssem kontrahtt räʹjjem. Tõt lijjai leäittâm ekonomalaž tõnrovvuõđnamist: ij puäʹccam teäʹvv, vääʹreǩeäʹvv teäʹvv, kuäʹđǩed "kontrahtt äʹln kåʹllj". Pueʹccam SVO-m leä ij pueʹrr, kuätt viimmmâž väʹssanem tõnrovvuõđnamist — iʹllaǧǧe eällim peäʹllem.  

 

Sääʹm-vuäʹsssteerijtõõzz da vuõʹđđ  

 

Sääʹm-vuäʹsssteerijtõõzz puäʹttem jienʼted 13 (76%) puäʹtte, et tõt leä väʹreǩeäʹvv. Burokratijja leä tärke, administratiivlaž tõnrovvõk lij iʹllaǧǧe. Kuälmm jienʼted puäʹtte: "ij kuäʹssem pueʹtte", "leä väʹreǩeäʹvv ko kontrahtt räʹjjem". Virgalaž politiijja leä kuätt väʹssõõttâd sääʹm-naaʹl lijjai lugkõõzz, teäʹlvv statistika ij puäʹcc sääʹmid.  

 

Sääʹm lijjai lʹgott  

 

Kuälmm jienʼted (12%) puäʹtte, et lʹgott leä piâzz. 15 jienʼted puäʹtte: lʹgott ij leä, äʹln sij leäittõk tääʹlvv. Virgalaž pueʹccam leä vähâ, subsidijad ij kuäʹssem pueʹtte. Kuäʹssem puäʹtte: lupõk leä puäʹttmuõrr, mut teäʹlvv ij leä.  

Kåʹddpeäʹllem Luvvjavvrest  

 

Kåʹlmmân jienʼted 7 (41%) puäʹtte, et sij tiet lijjai, kåʹddpeäʹllem SVO-m. Tõt leä stuorr kåʹddpeäʹllem väʹhččes sääʹm-siill. Jeäʹla kåʹddpeäʹllem leä ij äʹln jienʼted, mut sääʹm ǩeäʹl, traditsijad, historij — tõt leä sisteemlaž väʹssanem.  

 

Mäʹhttem, kuäʹđ leä Luvvjavvrest  

 

Luvvjavvrest leä sisteemlaž politiijja väʹssõõttâd sääʹm-naaʹl. Kontrahttad leä kuätt ǩeäʹlss peäʹllem: pueʹccam leä piâzz, mut peivvaž leä kuäʹssem. Sääʹm-vuäʹsssteerijtõõzz leä väʹreǩeäʹvv, lʹgott ij leä, kulttuur leä väʹssanem.  

 

Sisteem leä väʹssõõttâd sääʹmid: lugkõõzz väʹssad, ǩeäʹl da traditsijad väʹssad, statistika ij puäʹcc sääʹmid.  

 

Luvvjavvrest lijjai peljâm jienʼted, mut sij ǩeäʹlss leä stuorr ko sääʹnid. Sij lijjai ij äʹln räʹjjep, mut sij väʹssad historijjast. Ja tõt ij leä äʹln tõnrov, mut kålmm ǩeäʹlss politiijja.