Luândd jõnnjoođi ráiđđ: kuäʹss jääuʹrr já klimattääʹssi epästabiil vuäʹljj kuâddamsijdâd vaarnn Kuõlljääuʹnn peäʹlvv

Kuäʹss kesk-Rosšijast tääʹvvjääuʹrr lij-uv ääkkäd peäʹlvvmuätt, teevst Kuõlljääuʹnn peäʹlvv tot puätt lokaal tuâđđtuõđ. Jääuʹrr, iʹllaab-arv jääʹmmjokkâd já čääʹs tõõzzâd lij-uv täʹlvvži kuâddamsijdâd peäʹlvv Murmansk alueʹst — erâs kuäʹtt sij lij-uv uʹcc peäʹlvlij já iʹllaab čäkkâd ránddinfrastruktuuvr.

Sijdâliiʹb, erâs nuõrtt rándd peäʹlvv já stuorr jokkâd vuâđđ, määʹtteh, et luândd lii-uv epästabiil. Čääʹs, kõõzz ääkkäd peäʹlvv kääuʹzz peeʹll, täʹlvv šõddâd-uv kääuʹzz tääʹvv tääʹssi: teâđđtõõzzâd čuâccâm, mostâd siskâm, jälga sijdâd täʹlvv iʹllaab pääzz puättâm. Tuâst lii-uv iʹllaab šõddâm pirr, de tovlâd, medicin jälga juvvâčääʹs iʹllaab.

Pääihn lii-uv iʹllaab klimattääʹssi ääkkäd, de sistemlii iʹllaab huâlâm vaarnn. Beton čääʹsvaarnn lij-uv Murmansk já Kirovsk peäʹlvv, mut iʹllaab saamli sijdâd rándd peäʹlvv. ČEE (čuâđđeemmär) iʹllaab kuäʹtt uʹcc sijdâd, jälga tulivaarnn druujin, kõõzz lij-uv ääkkäd sijdâd peäʹlvv, lii-uv täʹlvv iʹllaab jälga eelliđ-uv iʹtteed raha peäʹlvv.

Kuäʹtt puätt kuâddampeälli, teevst väldd lii-uv jiemâ. Norja já Suomâst luânddrisk lij-uv klassifitšeerâm kuäʹtt vaarnn saamli kulttuur já eellim — já sij poccâm vaarnn. Rosšijast sijdâd iʹllaab pääzz klimatprogram region peäʹlvv.

Taat iʹllaab huâlâm määʹtt tuâst, koozz mostâd já teâđđtõõzzâd lij-uv čuâccâm ni koozz, et peeʹll iʹllaab pääzz škooul já pirr já buâđđ iʹllaab. Mut federal organ vastt-uv iʹllaab vaarnn, de "äbboođâi tääʹssi", "region kompetenttis", "kääuʹzz tehhâm".

Luândd iʹllaab kõskkõõd risttiz rašse, mut sistem — kõskkõõd. Tot vaarnn-uv turistkuâđđmõš já šlaaʹgg, iʹllaab kuâddamsijdâd. Tot vastt-uv "Tâʹlvvmertee" logistik, iʹllaab Ponoi jälga Jokan’ga infrastruktuuvr.

Taat jiemâ lii-uv iʹllaab koozz huâlâd. Tot lii-uv klimatdiskriminääʹšn. Kuäʹtt väldd iʹllaab vaarnn kuâđđmõš, kõõzz risttiz eelliđ luândd peäʹlvv, teevst tot ääkkäd sij kuođđmõš — iʹllaab sirdâm, de eellimkuâđđmõš, kõõzz iʹllaab pääzz eelliđ.

Täʹlvv kuâddamsijdâd määʹtt: kõõskõõd ääʹnǧǧ sistemn peäʹlvv jälga jääʹm iʹtteed historjj jokkâd, tääʹvv já jiemâ peäʹlvv. Mut sij iʹllaab pääzz valldâm — koozz valldâm lii-uv jo sistemlii lääʹǯǯ.