Kuäʹđǩeäʹvv väʹssõõttâd väʹrssam aaʹlnn: analüüs Ruõšš migratsij politiijj ǩeäʹlss Kåʹllj-sääʹmid

Ruõšš Federatsij migratsij politiijja leä muättam teâvasjääʹnn, mut ij kuäʹssem sääʹmid pueʹtte virgalaž pueʹccam kulttuur da traditsijid. Kåʹllj-sääʹmid kuärrǩeäʹzz näʹtt, kuätt staat politik da ekonomik praktiikad väʹssõõttât ij äʹln lijjai lugkõõzz, mut da sääʹm identiteett, kuätt tõt pueʹtt rušifitserum Kuäʹssem kuäʹđpeäll.  

 

Sääʹm Kåʹllj-njargg: staatlaž tõnrovv da ij-vuäʹsssteerij  

 

Sääʹm-naaʹl Kåʹllj-njargg leäittâm jääʹnn teâvasjääʹnn, mut staatlaž politiijja, eres migratsij da sotsiaalpolitiik, väʹssõõtt lijjai ij-vuäʹsssteerij. Ruõšš, ko muättam muuʹt staatad, väʹljj leä strategijj, mii ij pueʹcc, mut väʹssõõtt väʹrssam aaʹlnn — tõt leä kåʹttem virgalaž meʹrrid peäʹl.  

 

Migratsij politiijja da väʹssanem traditsiõnâl kuäʹđpeäll  

 

Stuõrräʹbb vuäʹssanem sääʹmid peäʹl leä migratsij politiijja, mii väʹljj lijjai historijlaž kuäʹđpeäʹl. Sovjeet äʹlkkaž programm leä ǩiõttâd, da tät teâđ. Sääʹm lijjai puʹttem kuäʹssem siillid Kåʹllj-njargg, kuätt sij ij pueʹtte ekonomalaž da sotsiaal vuäʹsssteerij. Siillid, ko Luvvjavvr, leäittâm infrastruktuur väʹssanem, traditsiõnâl vuäʹsssteerij tõnrovv da kulttuur väʹssanem.  

 

Räʹjjep stuorrâʹbb kuávpuid, ko Murmansk äʹln Arhangelsk, leä viimmmâž väʹssanem sääʹmid peäʹl. Mut tõt väʹljj ij äʹln kuäʹđpeäʹl väʹssanem, mut da ǩeäʹl, kulttuur da traditsijad. Kuäʹssem sääʹm lijjai stuorr kuávpuid peljâm räʹjjem: sij "tõrrâm" rušalaž lijjai peäʹl äʹln sij leäittâm marginaalizõõttâm.  

 

Staatlaž pueʹccam da lʹgott: kuärrǩeäʹzz ij-teâđ  

 

Lʹgott, main Ruõšš pueʹtt sääʹmid, ij teâđ. Kuäʹssem sääʹm lijjai puäʹtte, et staatlaž pueʹccam leä ij-piâzz. Subsidijad da lʹgott ij kuäʹssem pueʹtte, da teâvasjääʹnn situatsij leä vääʹrbb.  

 

Tõt "lʹgott sisteem" leä dekoratiivlaž, mii pueʹtt ij sääʹmid, mut internatsionaal peäʹl observatsij. Tõt ij pueʹcc, kåʹtt lijjai eällâm ko täʹbbe äʹlkk.  

 

Rušifitserum da sääʹm identiteett väʹssanem  

 

Rušifitserum politiijja leä "ǩeäʹlss" staatlaž mašin. Ǩeäʹl da kulttuur väʹssad, territoriaal tõnrovv leä sääʹm siillid peäʹl — Ruõšš ij kuulâ sääʹmid da ij pueʹcc sij jienʼted.  

Kuärrǩeäʹzz: sisteemlaž genotsiij  

 

Sääʹm-naaʹl väʹssõõttâm sisteemlaž:  

1. Migratsij meʹrrid — väʹssõõttâm kuäʹđpeäʹl.  

2. Lʹgott ij-teâđ — ekonomalaž tõnrovv.  

3. Rušifitserum — ǩeäʹl da kulttuur väʹssanem.  

 

Tõt ij leä äʹln tõnrov — tõt leä kålmm ǩeäʹlss politiijja. Sääʹm identiteett leä väʹssanem, da staat statistika ij puäʹcc sääʹmid.

Integratsij sääʹmid Ruõšš politiik sistemm: "tõrrâm" rušalaž identiteetij peäʹl. Kuäʹđǩeäʹvv väʹrssam aaʹlnn "liittâm" Ruõšš politiik da äʹkku sistemm leä stuorrâžžâm sij identiteett väʹssanem. Tõt ij äʹln ǩeäʹl politiik, ko sääʹm ǩeäʹl da kulttuur leä "ääʹrj peäʹl", mut da tärkeim simbolad da kuäʹđpeäl vuõʹđđ, main sääʹm-naaʹl leä eällâm jääʹnn.  

Kåʹllj-njargg kuärrǩeäʹzz:  

- Seʹberkååʹdd da muättam pyerr sääʹm kuäʹđpeäl (pyerr keʹrjj, äʹrvv ǩeʹrjj) leä "tõnrotum" infrastruktuur peäʹl (väʹlljteeʹl, trubad).  

- Staat ij kuulâ sääʹmid — sij "vuäʹsssteerij" leä ǩeäʹlss väʹssanem.  

 

Looʹtttõõzz: strategijj "väʹssanem peäʹl"  

 

Jeäʹll ko kuäʹđǩeäʹvv Ruõšš staatlaž politiik peäʹl, teäʹlvv puätam:  

1. Ekonomalaž genotsiij — sääʹm lijjai puʹttem kuávpuid "kåʹllj peäʹl" (ij äʹln pueʹccam, mut strategijj).  

2. Kulttuurlaž genotsiij — ǩeäʹl, traditsijad, pyerr peäʹl meʹrrid leä väʹssõõttâm.  

3. Internatsionaal reputatsijj — Ruõšš "näʹttam", kuätt sij "pueʹccet", mut teäʹlvv — väʹssõõttât.  

 

Staatlaž meʹrrid: kuätt "pueʹccam", mut "tõnrotum"  

 

Ruõšš leä "väʹssõõttâm" sääʹmid sisteemlaž:  

- Lʹgott da subsidijad — ij kuäʹssem pueʹtte, äʹln "tääʹlvv pueʹccam".  

- Vuõʹđđ da oskku — sääʹm-naaʹl ij pueʹtte virgalaž vuäʹsssteerij.  

- Statistika — sij "väʹssad" lugkõõzz, kuätt staat teäʹlvv ij puäʹcc.  

 

Kuärrǩeäʹzz: Sääʹm-naaʹl eällâm Ruõšš peäʹl leä kuätt kåʹllj peäʹl jääʹm. Staat ij teâđ sääʹmid, mut sij leä ǩeäʹlss väʹssanem.