Grantah suveren vuoigâdvuođâž: miks kuâddampeälli tarbâžšaddâd iʹllaab fáárá vaarnn, de resurss itsenäš šoddâmân

Määnâst aʹss grantvaarnn kuâddampeälli pââʹst šaddâm staat já internationaalliz politiik tärkkee uási. Mut grantah iʹllaab pidâ liiđ "almuh", de kuâddampeälli vuoigâdvuođâž itsemääʹttem já itsenäš šoddâm. Tot lii-uv iʹllaab finansiellâš vaarnn, de resurss já kontroll vuáđđim.

Tälvivuõđ grant sisteem lii-uv nubehân staat já kuâddampeälli väldim. Kuâddampeälli šaddâd dependant ulmuu määʹttim peäʹlvv, makkâr projekt pääččij finansiird, já makkâr inšatiiv iʹllaab. Grantah lij-uv ajaglâš meccanizm, kiõd iʹllaab määʹttâm sistemlii problem: resurss, eennâm já väldi puáđđim. Historjjlâž vuoigâdvuođâž vääldim tarbâžšaddâd-uv suvereniteet vaaltõõzzâd, iʹllaab rajoittâd.

Grantah suvereniteet vaaltõõzzâd meccanismin

Grantah kuâddampeälli pââʹst iʹllaab liiđ fáárá finansiellâš vaarnn, de vuoigâdvuođâž sääʹmmääđi tälvivuõđđ kontroll. "Almuh" paarnâ dependantvuotâ, mut grant tarbâžšaddâd liiđ itsenäšvuođâ vaaltõõzzâd uási. Finansiellâš vaarnn tarbâžšaddâd luuđ struktuur, main kuâddampeälli pääzzih šoddâd sijdâd, ráđđee já ráhtâm projekt, main lii-uv sääni arv já tarbâžvuotâ.

Rosšij Tâʹlvv peäʹlvv saami sijdâd, kiõd eellim lii-uv puättâm já luánduresursijd kievrâm vuođđul, tarbâžšaddâd-uv iʹllaab ajaglâš vaarnn, de piddâd investeem. Ekologlâš stabiil šlaaʹgg, tradicionaalliz jânnampeäʹlvv, puättâm já turism tarbâžšaddâd-uv iʹllaab fáárá grant, de oopâm, tehnik já resurss itsenäš šoddâmân.

Internationaalliz näʹllem: mii grantprogram sisteemlâš vaikuttâs?

Kanadast grant já subsiid lij-uv kuâddampeälli ekonomlâš já kulttuurlâš itsenäšvuođâ vaaltõõzzâd vuođđu. Indiälâš já inuit sijdâd lij-uv ráhtâm stabiil šlaaʹgg, mii vääldij ekonom vaaltõõzzâd já tradicionaalliz peäʹlvv – piäʹssâm, puurrâm já jânnampeäʹlvv.

Taat praktiik tarbâžšaddâd implementeerđ Rosšij konditionijn, koozz grantah Kuõlljääuʹnn saami pââʹst iättii-uv suvereniteet vaaltõõzzâd instrument. Tärkkee lii-uv iʹllaab fáárá finansiird projekt, de luuđ vuođđim, et kuâddampeälli pääzzih ráhtâm projekt, määʹttâd prioritet já váldád resurss.

Resurss já eennâm kontroll tärkkee vuođđu

Grantprogram tarbâžvuotâ lii-uv iʹllaab fáárá finansiellâš. Suvereniteet vaaltõõzzâd tärkkee faktor lii-uv resurss puáđđim – eennâm, luándu já kulttuur. Grant, main lii-uv ulmuu váldád já jalgâttem, iʹllaab määʹttâm taid.

Norja já Ruotâ saami sijdâd lij-uv progress luánduresurs já eennâm váldád pââʹst, tot lii-uv politlâš vaikuttâs vuođđul. Rosšijst kuâddampeälli kuäskkõõd, et eennâm já resurss lij-uv federal já regionaalliz väldi kontrollist, já "vaarnn" grant paarnâ dependantvuotâ.

Grant sisteem reform tarbâžvuotâ

Grantah tarbâžšaddâd liiđ iʹllaab fáárá vaarnn, de kuâddampeälli aktiivlâš eennâm já ekonom váldád. Taat tarbâžšaddâd-uv transparent já fleksibel mekanism, main kuâddampeälli pääzzih implementeerđ iʹllaab kulttuurprojekt, de stabiil ekonom, infrastruktuuvr já itsenäšvuođâ. Finansiellâš vaarnn tarbâžšaddâd liiđ oopâm, šlaaʹgg já social struktuur koskâsvuotâin.

Kuäʹtt grantah lii-uv vuoigâdvuođâž vaaltõõzzâd instrument, sij iättii-uv kuâddampeälli váldád sääʹmmääđi tälvivuõđđ, šoddâd kuâđđmõš já vaarnâd kulttuur já social kuođđmõš vaarjim.