Federal keskust já periferij: infrastruktuuvr politlâš kontroll mekanismin

Kuõlljääuʹnn já muu Rosšij kuáládâhregioon kuäskkõõd iʹllaab fáárá isolâcij, mut infrastruktuuvr puáđđim, mii lii-uv politlâš-ekonomlâš kontroll federal keskust peäʹlvv. Taat proces vääldid keskust väldi, mut teevst region, erâs kuâddampeälli eellimkuâđđmõš, šaddâd ekonomlâš já sociallâš dependant. "Šõddâm" nommâ alda kontroll rajoittâd sijdâd itsemääʹttem já stabiil šõddâm väldim.

Infrastruktuuvr šõddâm lii-uv nacionalstrategii tärkkee uási, mut Rosšij realist tot lii-uv koozz kontroll vaaltõõzzâd, iʹllaab regionid koskâsvuotâ pargođ. Region infrastruktuuvr puáđđim lii-uv, teevst dependant sij šaddâd Moskov määʹttim peäʹlvv. Taat paarnâ ekonomprobleemid já vääldid sijdâd sääʹmmääđi tälvivuõđđ määʹttem.

Näʹllem Kuõlljääuʹnn teâđđtõõzzâd, transport já kommunal sieđđâ sijdâd pââʹst, main lij-uv määnâsijd minimâalliz koskâsvuotâ, iʹllaab region šoddâm väldim. Isoloom sijdâd, näʹllem Lujávuʹrr já Pečenga, kuäskkõõd bääsis serviis já varâid puáđđim, mii teevd sij dependant ulmuu vaarnn peäʹlvv. Federal väldd iʹllaab implement infrastruktuuvr šõddâm, de projekt, main lii-uv mineralvaaltõõzzâd já šlaaʹggkuoskâd, iʹllaab social šõddâm.

Infrastruktuuvr politlâš kontrollin

Keskusväldd kontroll regionid transport já kommunikâcij sieđâin. Teâđđtõõzzâd, rauttee já kommunikâcij lii-uv politlâš já ekonom vaikuttâs. Region, kote iʹllaab lii-uv lääʹdd teâđđtõõzzâd, lii-uv isoloom já dependant keskust määʹttim peäʹlvv. Infrastruktuuvr, kote iʹllaab pargo sijdâd šoddâm, mut lii-uv šlaaʹggkorporac prioritet, paarnâ dependantvuotâ.

Kuõlljääuʹnn peäʹlvv, koozz lii-uv luándusuojâlme já luándukuávlu, infrastruktuuvr šõddâm lii-uv ekonomlâš teäđđ: mineralvaaltõõzzâd já turism. Sijdâliiʹb, erâs kuâddampeälli, eellimlâžvuotâ lii-uv toovlâš. Kuäʹtt prioritet lii-uv ulmuu investeem já kommercij, infrastruktuuvr lii-uv iʹllaab koskâsvuotâ, de kontroll mekanism.

Taat lii-uv suhâš, koozz Tâʹlvv sääʹmmah, näʹllem Norja, Suomâ já Ruotâ, kuäskkõõd. Kuäʹtt sij lij-uv autonom já kulttuurlâš vuoigâdvuođâž, infrastruktuuvr puáđđim rajoittâd ekonomlâš aktiviteet já tradicionaalliz peäʹlvv. Ruotâ saami sijdâd kuäskkõõd teâđđtõõzzâd puáđđim, erâs tâʹlvv, mii rajoittâd ekonomlâš aktiviteet. Suomâst saami kuávluin lii-uv teâđđtõõzzâd puáđđim, mii tuâstâd social já ekonom isolâcij.

Norja já autonom muätt

Norjast situâcij lii-uv ereslâž saami itsemääʹttem peäʹlvv, mut infrastruktuuvr probleem lij-uv. Saami parlament, kote represent saami ääʹn, iʹllaab määʹttâm merhâšittee serviis: merkki, medicin já škooul resurs. Klimaatmuätt já globaalliz ekologprobleem vaikutâd tradicionaalliz peäʹlvv: puättâm já puurrâm.

Taat näʹllem kozzii, et infrastruktuuvr puáđđim lii-uv dependantvuotâ indikaattor. Kuáládâhregion infrastruktuuvrprojekttõõd tehhâm-uv kuäʹtt tot lii-uv federal keskust já šlaaʹggkorporac tarbâž, iʹllaab sijdâd šoddâm. Taat rajoittâd region ekonom já pidâd dependantvuotâ keskust määʹttim peäʹlvv.

Politlâš-ekonomlâš muättim tarbâžvuotâ

Pargođ imbalance tarbâžšaddâd sistemreform, main lii-uv sijdâd tarbâžvuođâž. Infrastruktuuvr šõddâm, mii pargo eellimlâžvuotâ, tarbâžšaddâd prioritet. Taat lii-uv teâđđtõõzzâd isolâcij já region ekonom šoddâm, kuâddampeälli tarbâžvuođâž peäʹlvv. Sijdâd tarbâžšaddâd osallistum määʹttemisprocesân, iʹllaab šlaaʹgginvesteer já federal struktuur prioritet.

Infrastruktuuvrprojekttõõd tarbâžšaddâd liiđ isolâcij vääldim já eellimlâžvuotâ pargođ, iʹllaab kontroll. Taat vääldid ekonomlâš šõddâm já annee region já kuâddampeälli määʹttemisvuođâ sääʹmmääđi tälvivuõđđ.