Čuovâlâš šovinism saami pââʹst: Sovjet stigmât já tâʹlvvži nacionalism

Rosšij kuâddampeälli identiteet já suhâ staatân lii-uv aktuaal tâʹlvv. Saamli lij-uv historjálávt marginalisum já iʹllaab huâlâm. Sovjet aigij politiik lii-uv formeerâm tâʹlvvži situâcij, koozz saamli kuäskkõõd čuovâlâž šovinism já prejudice, main ääkkâd lii-uv stigmât já nacionalistlâš mood.

1920-lovo rääjist, ko Kuõlljääuʹnn peäʹlvv industrišoddâm lij-uv intensiivlâš, kuâddampeälli, erâs saamli, lij-uv "jäämmim", "sävdi" já "iʹllaab šoddâm". Taat aigij vuáđudii väldi- já yhteiskunt termiih, ko "lopari" já "čuhhonci", main lij-uv negatiivlâš konnotaati. "Lopari" lii-uv Sovjet propagand symbol, mii kozzii saami kulttuur já tradicion lij-uv "vaarâd aigij jäämmim", mii tarbâžšaddâd "pargođ".

"Čuhhonci" term lii-uv šovinistlâš, mii kozzii Tâʹlvv risttizid, erâs saamli. Sovjet já postsovjet aigij tot lij-uv negatiivlâš stereotyyp, mii asocijereigui "primitiivlâž", "barbaarlâž" já "kulttuur iʹllaab".

Šovinism kontinuitet já tâʹlvvži čuovâlâš muätt

Määnâsijd aigij maŋa, mut taat stigmât lij-uv täʹlvvši-uv peivivuođâst vitrumist já insultijn. Saamli kuäskkõõd taid, mut tiervâsvuođâ tiet tiätu lii-uv historjálâš trauma vuáđul. Tälvivuõđđ identiteet vaarnâm šaddâd-uv konflikt, mii paarnâ marginalisâcij. Taat lii-uv "kulttuurlâš assimilaac" rezultaat, koozz kuâddampeälli jieʹllih identiteet já arvodâh.

"Lopari" já "čuhhonci" termah lij-uv "harmlosiih" ruoššâin, kiõd iʹllaab tiäđáid historjálâš epäohtlâžvuotâ.

Tâʹlvvži šovinism: tiättumvuotâ já stereotyyp hate vuáđuldâh

Tâʹlvvži šovinism lii-uv čuovâlub: "harmlosiih" komment já stereotyyp, ko "saamli iʹllaab pääzz moderneoppâmân", "kulttuur lii-uv rajoittum", "tradicionaalliz peäʹlvv iʹllaab moderneellimân".

Taat lii-uv stigma já barrier social integracij já self-realisaatij saamli pââʹst. Nacionalistlâš mood lii-uv peivivuođâlâš eellim uási. Saami aktivist já leader kulttuur já politiik vaaltõõzzâd iʹllaab huâlâd, mut sij lij-uv "eksoottisiih" objektid, iʹllaab yhtäläš subjekt.

Yhteiskunt vast já saami identiteet tälvivuotâ

Historjálâš epäohtlâžvuotâ tiäđástem já tunnustem lii-uv meccân šovinism vääldim. Avâdiskussio, kulttuur já jieʹll vaarnn, oopâmprogram já kulttuurprojekt lij-uv tärkkee. Mut muättim lii-uv väldim, ko yhteiskunt tunnustâd yhtäläšvuotâ já vastuá.

Saami sijdâd tarbâžšaddâd-uv iʹllaab fáárá ääʹn, de real vuođđim, et kulttuur já identiteet šoddih já vaaljih. Taat tarbâžšaddâd lii-uv inklusiivlâš yhteiskunt, koozz iʹllaab lii šovinism, hate já contempt.